تاریخچه ادویه
تاریخچه ادویه جات مربوط به سالیان بسیار دور می باشد و قطعا ریشه در چند سال اخیر ندارد.
اما با توجه به پیشرفت هایی که در علم پزشکی انجام شده است، مشخص گردیده که ادویه علاوه بر اینکه می تواند مزه غذا را بهبود دهد،
بلکه قادر است تا املاح معدنی مورد نیاز بدن را نیز فراهم آورد.
با کمی جستجو در تاریخچه ادویه جات متوجه می شویم که منشا بسیاری از ادویه ها از رم و یونان بوده که طبیعتا با توجه به موقعیت جغرافیایی در این مناطق، ادویه های تند کاربرد بیشتری دارند.
اگر کمی در تاریخ حرکت نموده و به زمان فعلی نزدیک شویم،
میبینیم که در قرون وسطی، غذای های شیرین و ادویه جاتی در این راستا، رواج بیشتری داده است.
مورخین دلیل این امر را جنگ های بیشتر در آن زمان و نیاز بدن به انرژی بیشتر، نسبت می دهند. تاریخچه ادویه جات حرف های بسیاری برای گفتن دارد. شکفتن غذاهای مدرن اروپایی با تغییرات فرهنگی فرانسه در قرن 17 میلادی هم سو بوده و همین باعث شده است که غذاهای فرانسوی بیشتر از ادویه ها در سس ها به جای غذای اصلی استفاده نمایند.
از سوی دیگر استعمار اسپانیا و پرتغال موجب گردید که از فلفل چیلی به عنوان یک طعم دهنده اصلی در بین قاره ها شود.
تمام این دلایل گواه این موضوع است که ارزش ادویه های بیش از پیش برای همگان ثابت شده است.
اولین ادویه تاریخ ادویه جات ایران و جهان کدام موارد بودند؟
وقتی صحبت از قدیمی ترین ادویه ها در جهان می شود، شاید کمتر نام دارچین به ذهن خطور نماید
اما این ادویه پرکاربرد مربوط به 1500 سال قبل از میلاد مسیح می باشد.
در آن زمان ها ملوان ها با قایق های بادبانی به کشور های دور سفر می نمودند تا بتوانند آن را به دست آورد.
در این رقابت برای کسب جایگاه نخست، فلفل و نمک نیز قرار می گیرند که جز طعم دهنده های اصلی محسوب می شود.
به صورت کلی در خصوص قدیمی ترین ادویه جهان می بایست این مورد را نیز بیان داشت
که این مورد به صورت منطقه ای بوده و طبیعتا در هر منطقه متفاوت است.
به طور مثال ادویه میخک در سریلانکا دارای قدمت 1000 ساله می باشد.
در ادامه به تاریخچه ی ادویه ها در زمان و مکان های مختلف می پردازیم.
ادویه مصر باستان:
از نظر تاریخی، از ادویه جات و گیاهان دارویی به عنوان نگهدارنده ی مواد غذایی و از خواص تقویت کننده‌ی سلامتی آن‌ها استفاده می شده است.
در مصر باستان در سال 1555 قبل از میلاد گشنیز، رازیانه، زیره، سیر و آویشن به عنوان ادویه جات طبقه بندی شده بودند.
همچنین شواهد بدست آمده نشان می‌دهد کارگرانی که اهرام مصر را می‌ساختند از پیاز و سیر به عنوان ابزاری برای تقویت سلامتی‌شان استفاده می‌کردند.
ادویه چینی ها:
مطابق با استوره های باستان، شین نانگ در حدود سال 2700 قبل از میلادکتاب “تیاسو چینگ” یا “گیاهان دارویی کلاسیک” را نوشته است،
که در آن بیش از 100 گیاه دارویی از جمله کاسیا نام برده شده است.
بعدها کتابی جامع تر به نام “تیاسو کانگ مو” در سال 1596 به دست لی شیح چن منتشر شد.
شواهد تاریخچه ادویه حاکی از آن است که کاسیا ادویه مهمی در جنوب چین بوده است که این گیاه در استان “کا ویلین” به معنی “جنگل کاسیا” در حدود 216 سال قبل از میلاد پیدا شده است.
بعدها جوز هندی و میخک نیز وارد چین شد.
شواهد نشان می‌دهند که کشور چین سومین کشور دارای میخک قبل از میلاد بوده است،که آن‌ها را در دهان خود می‌گذاشتند.
به همین دلیل نفس آن ها بوی مطبوعی داشته است.
در طول قرن پنجم زنجبیل ها در گلدان ها پرورش داده می‌شدند و در سفرهای دریایی طولانی بین چین و آسیای جنوب شرقی مبادله می‌شدند.
ادویه بین النهرین باستان:
بسیاری از ادویه و گیاهان دارویی در بین النهرین در دره های حاصل خیز دجله و فرات، پرورش می‌یافتند. همانند آویشن، کنجد، هل، زردچوبه، زعفران، خشخاش، سیر، زیره، رازیانه، گشنیز و شوید. آشوریان باستان از کنجد به عنوان روغن گیاهی نیز استفاده می‌کردند.
شاه مروداچ بالادان (سال 721-710 قبل از میلاد) پادشاه بابل، 64 ادویه‌ی متفاوت را درباغچه سلطنتی خود پرورش داده بود.
او همچنین سوابق و نحوه‌ی کاشت هر گیاه را حفظ کرده بود (هل، گشنیز، سیر، آویشن، زعفران و زردچوبه).
مذهب جادویی بابل، خدایان پزشکی باستان بودند که گیاهان دارویی پرورش می‌دادند و معتقد بودند اجزای قدرتمند گیاهان نباید در معرض آفتاب قرار بگیرد
و جاهای تاریک برای آن‌ها مناسب‌تر است.
ایران ششمین کشور پیش از میلاد است که پیاز و سیر در آن محبوب بود و طومارهایی مربوط به صادرات سیر و پیاز در زمان کورش کبیر به دست آمده است. ایرانیان همچنین روغن‌های اساسی از گل رز، لیلیوم، گشنیز و زعفران تولید می‌کردند.
ادویه هندی ها:
ادویه جات و گیاهان (مانند فلفل سیاه، دارچین، زردچوبه، هل) هزاران سال است که توسط هندی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که هم از نظر آشپزی هم از نظر بهداشتی مورد استفاده است.
ادویه‌های بومی هند مانند هل و زردچوبه در اوایل قرن هشتم در باغ‌های بابل پرورش داده می‌شدند.
سوسراتا، یک جراح باستانی (حدود قرن چهارم قبل از میلاد) از خردل سفید و سایر گیاهان معطر در تختخواب برای رهایی از ارواح استفاده می‌کرده است.
وی همچنین اززخم های معمولی گرفته تا زخم‌های بعد از عمل که ممکن بود به ضدعفونی کننده نیاز داشته باشند از روغن کنجد استفاده می‌کرد.
ادویه یونان و روم (331 تا 641 پیش از میلاد):
یونانیان باستان ادویه‌های شرقی (فلفل، کاسیا، دارچین و زنجبیل) را به منطقه‌ی مدیترانه و کشورهای همسایه صادر می‌کردند.
به عنوان مثال می‌توان به تخم نبات و گیاه خشخاش برای نان، رازیانه برای سس‌ها، گشنیز به عنوان یک چاشنی در غذا و نعناع به عنوان طعم دهنده در سس‌ها اشاره کرد.
یونانیان باستان برای جلوگیری از مستی در جشن‌های تاج گذاریشان از جعفری و مرزنجوش استفاده می‌کردند.
ادویه جات و گیاهان نقش مهمی در علم پزشکی یونان باستان داشتند.
بقراط (377 تا 460 قبل از میلاد) در مورد ادویه جات و گیاهان از جمله زعفران، دارچین، آویشن، گشنیز، نعناع و مرزنجوش نوشته‌هایی از خود به جا گذاشته است.
از بین 400 داروی گیاهی مورد استفاده‌ی بقراط، حداقل نیمی از آن‌ها امروز استفاده می‌شود.
تقریباً 500 سال بعد، تئوفراستوس (372-287 پیش از میلاد)، که به عنوان “پدر گیاه شناسی” نیز خوانده می‌شد،
2 کتاب نوشت که درمورد بیش از 600 ادویه و گیاه اطلاعات جامعی ارائه می‌داد.
نقش اعراب و مسلمانان در ادویه‌ها و گیاهان دارویی (از دوران باستان تا 1096):
در اوایل از ادویه جات و ترشی جات به عنوان منبع تجارت استفاده می‌شد. تاجران کاسیا، دارچین و سایر ادویه‌ها را تهیه می‌کردند و منبع محصولات خود را مخفی نگه می‌داشتند.
هدف آن‌ها از این کار در انحصار داشتن تجارت ادویه‌ها بود که این اطلاعات ارزشمند را تمدن‌های یونان باستان و تمدن‌های های روم باستان مخفی نگه داشتند.
ادویه در اروپا در قرون وسطی (حدود 600 تا 1200):
در اوایل سده‌های میانه (قبل از جنگ‌های صلیبی)، ادویه جات آسیایی در اروپا پر هزینه و عمدتاً مورد استفاده ثروتمندان قرار می‌گرفت.
450 گرم زعفران به اندازه یک اسب قیمت داشت. یک پیمانه زنجبیل به اندازه یک گوسفند. 2 پیمانه توری به اندازه یک گاو و 450 گرم جوز هندی به اندازای 7 گاو ارزش داشت.
فلفل و همچنین سایر ادویه‌ها و گیاهان دارویی معمولاً به عنوان منبع پولی مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
در سرتاسر اروپا، دانه‌های فلفل به عنوان جایگزینی برای پول پذیرفته می‌شد
به طوری که بعضی از صاحبخانه ها برای اجاره به جای سکه، فلفل قبول می کردند
و اروپای شرقی برای دستیابی به تجارت با بازرگانان انگلیسی، 4.5 کیلوگرم فلفل به عنوان ارز برای پرداخت مالیات، عوارض و اجاره پرداخت کردند
یا عروس‌های ثروتمند فلفل را به عنوان جهیزیه دریافت می‌کردند.
با روی کار آمدن جنگ های صلیبی (1096)، مبادله بین المللی کالا متداول شد و به تدریج ادویه‌های آسیایی (فلفل، جوز هندی، میخک و هل) ارزان‌تر و در دسترس تر شدند.
از ادویه جات و ترشی جات برای از بین بردن عطر و طعم‌های بد غذا و همچنین به عنوان داروی گیاهی استفاده می‌کردند.
ادویه در تاریخ آمریکا (1600 تا 1866):
طب غربی ریشه در داروی گیاهی دارد.
ایالات متحده گیاهان را به عنوان منبع اصلی دارو از زمان مایف گل(1620)تا بعد از جنگ جهانی اول(1930) استفاده می‌کرد(2001).
چراکه داروهای مدرن مانند آسپیرین در پوست بید نیز وجود دارند. همچنین از ادویه جات و گیاهان به عنوان جایگزینی برای چای سنتی استفاده می‌شد.
مثل گل‌های بابونه، برگ‌های جوانه، برگ‌های لیمو، برگ‌های تمشک و مریم گلی. با پایان قرن 18، ایالات متحده وارد تجارت جهانی ادویه‌ها شد. مالیات‌ها و محدودیت‌های تجارت انگلیس در روزهای استعمار، دیگر مانع تجارت آمریکا نبود.
آن‌ها در زمینه‌ی ادویه‌ها (فلفل، کاسیا، میخک، دارچین و زنجبیل)، ماهی قزل آلا، کدو تنبل، تنباکو، آرد، صابون، شمع، کره، پنیر و گوشت گاو تجارت می‌کردند.
مصرف ادویه در دوران مدرن:
برخلاف قبل که تجارت گیاهان دارویی و ادویه جات به صورت انحصاری بود،
امروزه این تجارت به صورت غیر متمرکز و در سراسر جهان صورت می‌گیرد
و مردم برای عطر و طعم بخشیدن به غذاهای خود از ادویه و چاشنی‌ها استفاده می‌کنند.
امروزه مردم به طور فزاینده ای علاقه مندند تا از مزایای ادویه‌هاو گیاهان دارویی برای بهبود سلامتی بهره مند شوند.
همچنین با پیشرفت علم تحقیقات و شواهد بیشتری در مورد تاریخچه ادویه ها و گیاهان دارویی دراختیار ما قرار می‌گیرد.